Ninh Bình – tuyệt cảnh của nhân gian đã làm bao trái tim lữ khách phải thầm thương trộm nhớ và mình cũng không ngoại lệ. Lần đầu tiên, mình đến vùng đất này vào đông 2019 trong tuyến trình “Ngược dòng lịch sử Việt Nam” cùng trường đại học. Lúc ấy, mình vẫn nhớ y cảm xúc thích thú khi lần đầu được chạm tay vào những tảng thạch nhũ ở Tràng An hay khoảnh khắc dạo bước ở Hoa Lư cổ kính. Vì đi theo đoàn nên mình không có nhiều thời gian để khám phá hết nét đẹp của kinh đô cổ này. Vì thế, vào hè 2022, mình đã lên đường để viếng thăm mảnh đất này một lần nữa. Bài viết này sẽ mang đến cho bạn hai nét khác nhau của Ninh Bình khi vào hạ và lập đông.

Trong cái lạnh buốt của Hà Nội lúc 7 giờ sáng, bọn mình phải co ro trên xe để xuống Ninh Bình. Quãng đường hôm ấy tràn ngập tiếng nói cười và lời giới thiệu đầy mê hoặc của anh hướng dẫn viên về một cố đô cổ kính nằm nép mình bên làng mạc bình yên hay một đại nhất danh thắng nổi tiếng gần xa mang tên Tràng An. Chính những lời mở đầu ấy đã khiến bọn mình đứng ngồi không yên để đi khám phá non nước Ninh Bình hơn bao giờ hết.

Sau khoảng 100km, điểm đến đầu tiên đoàn ghé là khu du lịch Tràng An nổi tiếng. Khác hẳn cái lạnh cứng người vào buổi sáng ở Hà Nội, Ninh Bình chào đón bọn mình bằng không khí vô cùng mát mẻ, dễ chịu. Vừa bước xuống xe, bọn mình đã choáng ngợp với khung cảnh tấp nập của du khách tứ phương đến chiêm ngưỡng cảnh non nước hữu tình này. Với giá vé tham quan là 250.000 VND/người, bọn mình hòa cùng dòng người xuống những chiếc thuyền màu xanh đang đợi trên dòng Sào Khê. Ngay tại bến thuyền, cảnh nhộn nhịp tiếng nói cười của cả du khách và người lái thuyền làm rộn vang cả một trời đông tĩnh lặng của Tràng An.

Tràng An là khu du lịch sinh thái nằm trong Quần thể di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới do UNESCO công nhận năm 2014, bao gồm 3 khu vực liền kề nhau: Di tích Cố Đô Hoa Lư, Khu danh thắng Tràng An - Tam Cốc - Bích Động và Rừng nguyên sinh Đặc dụng Hoa Lư. Với vị thế đặc biệt được bao bọc bởi nhiều núi đá vôi hùng vĩ và hệ sinh thái phong phú nên từ thế kỷ X, Tràng An đã được vua Đinh Tiên Hoàng chọn làm thành Nam bảo vệ kinh đô Hoa Lư.

Chuyến hành trình hôm ấy bọn mình chọn là tuyến 1, đi qua 9 hang động cùng 3 địa điểm tâm linh suốt 3 tiếng đồng hồ. Xuất phát từ bến thuyền trung tâm, thuyền rẽ lối, nhẹ nhàng lướt trên mặt nước trong vắt, đưa cả đoàn chu du qua đền Trình, hang Địa Linh, hang Tối, hang Sáng, hang Nấu Rượu... Mỗi hang đều gắn liền với những câu chuyện lôi cuốn. Mình còn nhớ mãi câu chuyện mà cô lái thuyền kể về hang Ba Giọt. Tương truyền ai đi qua hang Ba Giọt mà đón được ba giọt nước từ nhũ đá nhỏ vào lòng bàn tay sẽ may mắn trong cuộc đời và hạnh phúc trong tình yêu. Có lẽ vì thế, bọn mình rất háo hức mở lòng bàn tay ra để hứng những giọt nước từ khi mới vào hang. Nhưng rất tiếc, mình chỉ hứng được một giọt thôi.

Sau khi băng qua các hang và đền Trần, thuyền cập bến Phủ Khống– nơi thờ các vị quan triều Đinh. Tại đây, bạn có thể vào thắp một nén nhang để bày tỏ lòng thành kính cho các bậc tiền nhân ngày xưa và lắng nghe những giai thoại chứa đựng những giá trị lịch sử to lớn. Bên cạnh phủ Khống còn có chùa Báo Hiếu, nơi luôn nghi ngút khói hương. Từ Phủ Khống, đoàn mình đi thêm hang Khống, hang Trần và hang Quy Hậu để kết thúc hành trình tham quan.

Cố đô Hoa Lư là một trong những di sản văn hóa mà bạn nên ghé thăm khi đến Ninh Bình. Với giá vé khoảng 20.000 VND/người, bạn có thể tham quan thoải mái di tích rộng 300 ha này. Theo lời kể của anh hướng dẫn, Cố đô Hoa Lư gắn liền với 3 vương triều Đinh, Tiền Lê và khởi đầu triều Lý nên nơi đây chất chứa rất nhiều nét kiến trúc đặc trưng của các triều đại trên như hệ thống kiến trúc thờ tự, tường thành, hoàng thành, và một số công trình khác.

Trong khu di tích Cố đô Hoa Lư sẽ có đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và vua Lê Đại Hành, hai ngôi đền nằm cách nhau khoảng 500m nên bạn có thể đi bộ tham quan. Về đền vua Đinh, theo Cục Di Sản Văn Hóa, kiến trúc chính của ngôi đền gồm: Bắc môn, nghi môn ngoại, nghi môn nội, sân rồng, tiền đường, thiêu hương, hậu cung, nhà bia, sân vườn… Mình thật sự rất ấn tượng với hoa văn trên các bức tường, mái ngói ở đền được chạm khắc vô cùng tinh tế với các chủ đề như rồng, mây, hoa lá. Càng nhìn càng ngắm, mình như chìm vào khoảng thời gian mấy trăm năm trước khi mà các nghệ nhân lão làng đang tỉ mỉ khắc lên từng đường nét tinh sảo ấy để bày tỏ lòng biết ơn dành cho bậc thiên vương của mình.

Cách đền vua Đinh không xa là đền vua Lê Đại Hành, theo mình thấy thì đền vua Lê nhỏ hơn vua Đinh nhưng không vì vậy mà thiếu mất đi một công trình nào. Đền thờ vẫn có ba toà: Bái đường, Thiêu hương và Chính cung. Một điểm đặc biệt là tại đây người ta đã tìm thấy di chỉ của nền cung điện cũ cùng một số gốm sứ cổ và những hiện vật quý này được lưu giữ tại phòng bảo tàng phía trái khu đền.

Lần thứ hai trở lại Ninh Bình mang nhiều cảm xúc khó tả. Từ thủ đô, theo chỉ dẫn của Google Map, mình men theo con đường đê yên bình của ngoại thành Hà Nội để xuống Ninh Bình vào một ngày đầy nắng tháng 6. Đây là lần đầu tiên mình được cảm nhận cái nắng cháy da cháy thịt của miền Bắc. Trong suốt 100km, mình đã rất sốc trước hơi nóng hừng hực tỏa ra từ mặt đường như muốn làm chảy cả bánh xe máy, xung quanh cũng chẳng có nhiều cây xanh che mát. Lúc ấy, mình chỉ ước là chạy thật nhanh về homestay để trốn cái nắng khó chịu này. Và sau khoảng 4 giờ đồng hồ, mình cũng đã đến chiếc homestay đặt giá siêu hời trên Traveloka. Sau khi nghỉ trưa và chờ cái nắng dịu đi, mình bắt đầu hành trình khám phá Ninh Bình trong 24 tiếng với một loạt các địa điểm cũ lẫn mới.

Cách thành phố tầm 10km, Động Am Tiên mang vẻ đẹp thơ mộng, phong cảnh hữu tình. Sau khi mua vé vào cổng là 20.000 VND/người (chưa tính tiền giữ xe), bạn sẽ đi qua một đường hầm siêu dài để vào tham quan. Danh thắng này là một thung lũng có một hồ nước trong xanh nằm yên bình giữa bốn bề là vách đá cheo leo và cây cối. Tương truyền nơi đây từng là một pháp trường để trừng trị những kẻ có tội vào thời Đinh.

Điểm đến đầu tiên mình ghé vào là chùa Am Tiên, nơi thờ Phật và hoàng hậu Dương Vân Nga. Mình đã thật sự choáng ngợp trước vẻ uy nghiêm của không gian nơi đây. Dù chỉ là một ngôi chùa nhỏ được bao bọc bởi các vách đá dựng đứng nhưng vẻ đẹp huyền bí của chốn này như cuốn mình vào chốn thần tiên. Đứng ở trước sân chùa, mình phóng tầm mắt để ngắm nhìn một màu xanh hút mắt của cây cối mọc dày đặc trên các ngọn núi đá vôi. Lúc ấy, mình cảm thật tâm an thật thanh tịnh biết bao.

Men theo con đường bê tông nhẵn mịn quanh Ao Giải, mình dạo bước đến nơi được mệnh danh là “tuyệt tình cốc”. Đập vào mắt mình đầu tiên là một cổng thành kiên cố như trong các bộ phim cổ trang, đang đứng vững chắc giữa xung quanh là núi đá. Từ lan can của tường thành, bạn có thể phóng tầm mắt để chiêm ngưỡng vẻ đẹp nao lòng của tuyệt tình cốc từ trên cao.

Nếu Cố đô Hoa Lư là nơi lần thứ 2 mình ghé đến, thì Hang Múa là địa điểm mới tinh mình chưa từng ghé ngang. Tương truyền rằng, trước kia Hang Múa là nơi vua Trần Thái Tông thường ghé đến để xem những màn ca hát múa của cung tần ngày xưa. Bởi thế, địa danh này có tên là Hang Múa. Nằm cách Tràng An tầm 5km, khi đến chân núi, bạn có thể gửi xe gần đó và mua vé vào cổng 100.000VND/người.

Chỉ với vài phút tản bộ, mình đã bắt gặp đầm sen tuyệt đẹp đang tỏa ngát hương sắc giữa núi non. Nếu bạn muốn có những bức ảnh thật đẹp tại Hang Múa, bạn nên đến đây vào tháng 5 -7 khi sắc sen phủ khắp cả một vùng đầm lầy. Và buổi sáng sớm, khi những tia nắng đầu tiên đánh thức vẻ yêu kiều của đóa sen hồng, chính là thời điểm lý tưởng để chúng ta thỏa sức chụp ảnh mà chẳng sợ đông người hay nắng gắt.

Bên cạnh đầm sen rực rỡ, đến với Hang Múa, bạn sẽ được dịp thử đo độ dẻo dai của đôi chân khi phải trải qua hành trình chinh phục gần 500 bậc thang đá để đến đỉnh Hang Múa. Đây được xem là nơi hoàn hảo để ngắm nhìn vẻ đẹp ấn tượng của Tam Cốc Bích Động và làng quê xung quanh. Tuy chặng đường leo rất vất vả, nhưng mình tin rằng cảnh sắc tuyệt mỹ nhìn từ đỉnh sẽ khiến bạn không phải thất vọng.

Khi leo lên Hang Múa, bạn sẽ thấy hai đỉnh. Thứ nhất, đỉnh Ngọa Long sẽ hướng về phía Tam Cốc - Bích Động và một đỉnh tháp phía bên phải hướng về làng mạc. Mình khuyên bạn nên đi vào buổi sáng sớm tầm 6-7 giờ để tránh cái nóng cũng như leo đỡ mệt hơn. Và đừng quên chuẩn bị một chai nước mang bên mình nhé!

Sau khi mua vé ở bến thuyền (vé thắng cảnh: 120.000VND/người, vé đò: 150.000VND), mình bắt đầu hành trình khám phá địa danh nổi tiếng xuất hiện trong sách giáo khoa mà hồi xưa mình luôn ao ước được ngắm nhìn. Khác hẳn so với vẻ tấp nập của Tràng An, Tam Cốc – Bích Động có phần bình dị hơn. Mình rất may mắn khi gặp được bác lái đò rất nhiệt tình, dù đã ngoài tứ tuần, nhưng bác trông rất khỏe mạnh. Trong suốt chuyến đi dài tầm 1 giờ, bác đã giới thiệu cho mình tất tần tật các giai thoại về mảnh đất này cũng như cuộc sống khó khăn của những người lái đò như bác khi không có khách du lịch. Mình thật sự rất xúc động khi nghe bác kể rằng bác phải chờ đợi khoảng một trăm mấy hộ gia đình khác (thường mất 1-2 tuần) để được chở khách tham quan. Mình hy vọng du lịch có thể phục hồi mạnh mẽ hơn nữa để những người sống nhờ vào ngành công nghiệp không khói như bác lái đò có cuộc sống tốt hơn.

Dưới ánh nắng hè oi ả, chiếc thuyền vẫn lướt băng băng trên mặt nước óng ánh, băng qua những cánh đồng lúa mới gặt xong. Giữa bốn bề núi đá vôi, thỉnh thoảng mình bắt gặp cả nhà dê núi kiếm ăn trên các vách đá cheo leo hay nhà chim đang nhặt từng que củi để làm tổ. Khi đến Tam Cốc, mình cảm nhận khá rõ vẻ hài hòa giữa cuộc sống thường nhật và thiên nhiên, điển hình như lâu lâu bạn sẽ thấy người dân địa phương kéo lúa lên thuyền hay mọi người hồ hởi lặn bắt cá ngay chính con nước ấy.

Chèo thêm một quãng nữa, mình đã bắt đầu say nắng Ninh Bình nhưng bác lái đò vẫn chưa có dấu hiệu mệt. Bác vẫn tiếp tục kể cho mình những câu chuyện gắn liền với địa danh này như hòn vọng phu chờ chồng, đền Thái Vi... Nhờ các mẩu chuyện lôi cuốn ấy, mình đỡ thấy mệt hơn. Sau khoảng 1 giờ, cả thuyền cũng đã chinh phục hết 3 hang động phía trên và dừng nghỉ ở hàng nước cuối chặng. Ở đây, các cô bán nước cười nói rôm rả, làm cho không khí trưa hè thêm phần náo nhiệt.

Vì thời gian lưu trú giới hạn, ngay khi chào tạm biệt bác lái đò, mình chạy vội về homestay để về Hà Nội để chuẩn bị cho hành trình tiếp theo. Mặc dù chỉ đến trong 24 giờ, có rất nhiều chốn mình chưa kịp ghé thăm như vườn quốc gia Cúc Phương, chùa Bái Đính, Thung Nham… nhưng những trải nghiệm độc nhất như phượt xe máy dưới cái nắng 37 độ C vào mùa hè hay cuộc trò chuyện cởi mở với bác lái đò về cuộc sống ở Ninh Bình đã giúp mình có thêm nhiều lăng kính đa sắc về mảnh đất này.

Trả lời cho câu hỏi tiêu đề: Mình sẽ chọn đi vào mùa đông vì thời tiết lúc này dễ chịu hơn nhưng bạn cũng nên tham khảo dự báo thời tiết trước khi đi nhé vì mùa đông có thể lạnh hơn. Mình hy vọng trong dịp thứ ba trở lại, mình sẽ đến Ninh Bình vào mùa xuân để khám phá hết vẻ đẹp tiềm ẩn của nơi này.

Tác giả: Phạm Thị Mỹ Anh
*Bài viết tham gia chương trình Traveloka Golocal

Traveloka Golocal là chương trình viết blog giới thiệu những địa điểm đẹp trên khắp đất nước Việt Nam, thuộc khuôn khổ chương trình Traveloka Go & Share. Đây là cơ hội tuyệt vời để quảng bá du lịch địa phương đến mọi người. Với mỗi bài viết đạt yêu cầu bạn sẽ nhận ngay 800.000 VND và cơ hội làm Cộng tác viên với Traveloka. Thông tin chi tiết về chương trình xem tại: https://trv.lk/golocal