Vượn cáo (tên tiếng Anh: Lemur) là loài vật biểu tượng của quốc đảo Madagascar – một hòn đảo nhỏ ở Đông Phi, thuộc nhóm “cực kỳ nguy cấp” trong Sách Đỏ. Loài động vật này có ngoại hình vô cùng đặc biệt, thân hình nhỏ bé nhưng lại nhanh nhẹn và hoạt bát hiếm có. Bên cạnh đó, chúng còn sở hữu rất nhiều tính cách và tập tính thú vị.

Cùng Traveloka tìm hiểu về loài vượn cáo và những vườn thú tại Việt Nam đang bảo tồn loài động vật này qua bài viết sau đây.

Vượn cáo (Lemuroidea) là nhóm động vật có vú thuộc họ linh trưởng, được phân thành 8 họ, 15 chi và khoảng 100 loài. Chúng sở hữu khá nhiều đặc điểm tương đồng với các nhóm linh trưởng khác, trừ khỉ dạng người (Apes) và khỉ (Monkeys). Tên gọi của chúng – “lemur”, trong tiếng Latin có nghĩa là “linh hồn” hoặc “bóng ma”.

Loài động vật này thuộc nhóm linh trưởng cổ xưa nhất trên trái đất. Chúng có mặt trên địa cầu từ khoảng 70 triệu năm về trước, rất lâu trước khi loài người xuất hiện. Châu Phi lúc bấy giờ là vương quốc do các loài vượn cáo và khủng long trị vì.

Hiện nay, vượn cáo sinh sống tập trung tại Madagascar – một hòn đảo nằm ở phía đông châu Phi và được xem là báu vật của quốc đảo này. Loài động vật này có thể sống trong nhiều môi trường khác nhau, từ rừng lá rộng cho đến rừng ngập mặn, tuy nhiên nạn phá rừng đã khiến số lượng loài vượn cáo bị đe dọa nghiêm trọng. Chúng sống chủ yếu trên cây và hoạt động về đêm, ăn lá, hoa, trái cây, côn trùng, vỏ cây hoặc nhựa cây.

Trên thế giới hiện có khoảng 100 loài vượn cáo còn tồn tại, phổ biến nhất là các loài sau:

Vượn cáo đuôi vòng (tên khoa học: Lemur Catta) là một loài linh trưởng mũi ướt, thuộc họ Lemuridae và là loài duy nhất của chi Lemur. Đặc điểm nhận biết của loài vượn cáo này là chiếc đuôi dài cong hình vòng cung. Chúng được đánh giá là một trong những loài linh trưởng thông minh nhất trên đảo Madagascar, thuộc nhóm nguy cấp trong Sách Đỏ.

Lemur Catta có thể sinh sản dễ dàng trong điều kiện nuôi nhốt và có số lượng đông đảo nhất. Trên thế giới hiện có khoảng 2.000 cá thể Lemur Catta đang sinh sống tại các vườn thú. Tuổi thọ trung bình của chúng dao động từ 16 – 19 năm trong điều kiện hoang dã và có thể sống đến 27 năm trong điều kiện nuôi nhốt.

Indri là loài vượn cáo có kích thước cơ thể lớn nhất, đồng thời cũng là loài linh trưởng Strepsirrhini lớn nhất còn tồn tại. Chúng sống theo từng nhóm nhỏ gồm 10 cá thể, phân bố chủ yếu tại các khu rừng nhiệt đới ở phía đông bắc Madagascar. Về đặc điểm cơ thể, chúng có bộ lông màu đen và trắng, bờm dài và đuôi rất ngắn.

Vượn cáo chuột Berthe là loài linh trưởng nhỏ nhất trên thế giới, được đặt tên theo một nhà bảo tồn thiên nhiên người Madagascar. Loài vượn cáo này có bộ lông màu nâu vàng, giữa lưng có vằn đen, đuôi ngắn màu hung.

Vượn cáo cổ khoang đỏ thuộc họ Lemuridae, bộ linh trưởng, nằm trong nhóm các loài đang trên bờ vực nguy cấp. Chúng có bộ lông dày màu đỏ gỉ sắt, chân, tay và đuôi màu đen, trên đỉnh đầu có một chỏm lông nhỏ màu trắng.

Vượn cáo có kích thước cơ thể nhỏ nhắn, mũi nhọn và mắt to. Loài nhỏ nhất là loài vượn cáo chuột Berthe với cân nặng trung bình chỉ khoảng 30gr. Trong khi đó, Indri – loài vượn cáo lớn nhất, có trọng lượng cơ thể dao động từ 6 – 9,5kg, tương đương với cân nặng của một đứa trẻ.

Thú vị hơn, theo công bố của các nhà khảo cổ học, loài Megaladapis Edwardsi – một loài vượn cáo sinh sống tại Madagascar và đã tuyệt chủng có cân nặng lên đến 85kg, ngang ngửa với một con khỉ đột. Đặc biệt, loài vật này còn là nhóm linh trưởng duy nhất (ngoài con người) sở hữu đôi mắt màu xanh dương, tiêu biểu là loài vượn cáo đen mắt xanh Sclater.

Vượn cáo là loài động vật sở hữu nhiều tập tính thú vị, cụ thể như sau:

Vượn cáo là loài có tính xã hội cao, sinh sống theo từng bầy lớn, mỗi nhóm có số lượng lên đến 30 cá thể. Quyền lực trong bầy đều thuộc về con cái.

Mặc dù con thống trị bầy là con cái nhưng loài vượn cáo lại sống theo chế độ đa thê. Mỗi bầy thường bao gồm nhiều cá thể của cả 2 giới nhưng sẽ có một con đực alpha nhận trách nhiệm giao phối với hầu hết các con cái trong bầy, kể cả con cái thủ lĩnh. Khi mùa sinh sản đến, chúng giao chiến quyết liệt với nhau để giành quyền giao phối. Một điều đặc biệt là cả con đực và con cái đều tham gia vào cuộc chiến.

Vào mùa sinh sản, những con vượn cáo đực sẽ chà xát các tuyến trên cổ tay và đuôi để tạo ra mùi hương nhằm quyến rũ con cái. Hành vi này được gọi là “tán tỉnh hoá học”, mùi hương mà con đực tiết ra khá giống với hương trái cây, thành phần gồm có 3 hợp chất pheromone: 12 – methyl tridecanal, aldehyd – dodecanal và tetradecanal.

Những con đực trong độ tuổi mới trưởng thành về mặt sinh dục sẽ có khả năng tiết nhiều pheromone hơn. Bản nhất của việc này là bởi loài vượn cáo thường bị suy giảm chức năng sản sinh testosterone khi về già.

Không chỉ có tác dụng thu hút bạn tình, mùi hương còn giúp loài động vật này đánh dấu lãnh thổ và giao tiếp cùng đồng loại. Khi có tranh chấp lãnh thổ phát sinh giữa những con vượn cáo với nhau, chúng sẽ sử dụng mùi hương để tấn công đối thủ. Trận đấu chỉ kết thúc khi một trong 2 con chịu thua và bỏ đi.

Loài vượn cáo có vai trò quan trọng trong việc phát tán hạt cây và phấn hoa. Đây là hành động không có chủ đích bởi trong quá trình đi tìm thức ăn, lông của chúng rất dễ dính phấn hoa và hạt. Khi chúng di chuyển, hạt và phấn hoa cũng vô tình được phát tán theo.

Hiện nay, ở Việt Nam chỉ có 2 vườn thú đang bảo tồn loài vượn cáo. Nếu muốn tận ngưỡng chiêm ngưỡng loài động vật quý hiếm này, bạn có thể đến các toạ độ sau đây.

King’s Garden hay Vườn Quý Vương là vườn thú mở đầu tiên và duy nhất tại Nha Trang, trực thuộc VinWonders Nha Trang. Với diện tích lên đến 50.000m2, nơi đây là mái nhà chung của hàng trăm loài động thực vật, trong đó có cả những loài quý hiếm nằm trong Sách Đỏ như: hổ Bengal, báo hoa mai, vượn má vàng, khỉ mặt đỏ… Đặc biệt, King’s Garden còn là nơi nuôi dưỡng và chăm sóc loài vượn cáo trắng đen – loài động vật thuộc mức độ bảo tồn ở mức cao (CR), nghĩa là loài đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng.

Với thiết kế vườn thú mở, bạn có thể chiêm ngưỡng tận mắt các hoạt động thường nhật của những chú vượn cáo, chẳng hạn như: ăn uống, đu cây hay chuyền cành. Ngoài ra, vào một số khung giờ cố định, vườn thú còn có chương trình biểu diễn độc đáo, nổi tiếng nhất phải kể đến show diễn của các loài chim như: hồng hoàng, vẹt xanh, đại bàng bụng trắng…

Thảo Cầm Viên là một trong những công viên bảo tồn động, thực vật lâu đời và nổi tiếng nhất tại Việt Nam. Nơi đây hiện đang chăm sóc rất nhiều loài động vật hoang dã, có cả các loài thuộc nhóm nguy cấp, cần bảo vệ như: tê giác trắng, linh dương sừng xoắn, hà mã lùn, cò đỏ…

Đặc biệt, Thảo Cầm Viên Sài Gòn còn là vườn thú hiếm hoi tại Việt Nam đang bảo tồn loài vượn cáo đuôi vòng. Đến với công viên, du khách sẽ có cơ hội quan sát và ngắm nghía những chú vượn cáo đáng yêu ở cự ly cực gần, có thể chụp hình và tìm hiểu thêm về đời sống, tập tính của chúng.

Để không bỏ lỡ những trải nghiệm tuyệt vời từ tour ngắm vượn cáo, ngay từ bây giờ bạn cần lên kế hoạch để di chuyển đến các safari, vườn thú được gợi ý ở trên. Bạn có thể đặt vé xe khách hoặc di chuyển bằng các phương tiện cá nhân như: ô tô hay xe máy. Ngoài ra, bạn cũng có thể chọn máy bay làm phương tiện di chuyển để tiết kiệm thời gian và công sức.

Dưới đây là một số đường bay để bạn tham khảo:

Bên cạnh đó, để chủ động hơn trong hành trình tham quan của mình, một mẹo du lịch dành cho bạn là nên đặt dịch vụ đưa đón sân bay của Traveloka để di chuyển đến các địa điểm mình cần.

Khi đã xác định được vườn thú muốn ghé thăm, bạn hãy truy cập Traveloka để đặt phòng khách sạn, nên lựa chọn nơi ở gần với điểm tham quan để tiện cho việc đi lại. Traveloka gợi ý cho bạn các khách sạn chất lượng, giá tốt sau đây:

Để có một chuyến tham quan vườn thú vui vẻ và trọn vẹn, bạn cần lưu ý các vấn đề sau:

Trên đây là những thông tin cơ bản về loài vượn cáo, hy vọng sẽ hữu ích cho bạn trong chuyến tham quan vườn thú sắp tới! Đồng hành cùng bạn trong hành trình khám phá thế giới tự nhiên, Traveloka dành tặng vô vàn deal hot khi đặt vé máy bay, phòng khách sạn và tour du lịch. Đặc biệt, bạn còn có cơ hội nhận về hàng ngàn ưu đãi hấp dẫn khi đặt trước vé tham quan và vui chơi giải trí, nhanh tay truy cập ứng dụng để nhận quà nhé!